Inwentaryzacja szlaków turystycznych to szczegółowy spis z natury wszystkich elementów tworzących szlak (oznakowania, tablic informacyjnych, wyposażenia miejsc odpoczynku i innych urządzeń), połączony z opisem samej trasy (szerokością, nawierzchnią, przeszkodami itp.)
Co to jest szlak turystyczny? Sprawdź!
Inwentaryzacja szlaków turystycznych nie musi ograniczać się do zewidencjonowania urządzeń tworzących trasy. Możliwe jest także wykonanie inwentaryzacji krajoznawczej, opisującej walory i atrakcje towarzyszące szlakowi.
Co to jest inwentaryzacja krajoznawcza? Sprawdź!
Inwentaryzacja szlaków turystycznych – etapy
Szlaki turystyczne to w najbardziej podstawowym znaczeniu – liniowe elementy infrastruktury turystycznej. Oznacza to, że prowadzą w terenie po istniejących drogach i ścieżkach lub ciekach wodnych czy akwenach wodnych. Szlaki mają określoną długość i ustalony przebieg.
Przygotowanie
Przygotowując się do wykonania inwentaryzacji szlaków turystycznych zaczynamy od określenia:
- typu szlaku
- długości szlaku
- położenia (lokalizacji) i przebiegu szlaku.
Typ szlaku
W przypadku inwentaryzacji, ustalając typ/rodzaj szlaku, określamy formę turystyki, dla jakiej trasa została przygotowana. W tej sytuacji wyróżniamy szlaki:
- jeździeckie
- kajakowe
- narciarskie
- piesze
- górskie
- nizinne
- rowerowe
- samochodowe.
Długość szlaku
Cały obszar Polski pokryty jest siecią szlaków turystycznych. Jednak ich gęstość jest zróżnicowana. Zależy przede wszystkim od atrakcyjności danego obszaru i aktywności lokalnych organizacji oraz władz samorządowych w zakresie tworzenia tras.
W miejscach o wybitnych walorach turystycznych sieć szlaków jest zawsze bardziej rozbudowana niż na terenach o niższej atrakcyjności. Stąd w Tatrach na 175 km 2 jest 270 km szlaków pieszych, a w Beskidzie Niskim na 2000 km 2 – ok. 660 km.
W przypadku inwentaryzacji jednego szlaku jego długość może wahać się od kilku do kilkuset kilometrów. W przypadku inwentaryzacji sieci szlaków ilość kilometrów do zweryfikowania może być jeszcze większa.
Położenie i przebieg szlaku
Przygotowując się do wykonania inwentaryzacji szlaków turystycznych należy uwzględnić ich położenie – w tym przede wszystkim odległość, jaką musimy pokonać, żeby do nich dotrzeć. Niezwykle ważne są również warunki, w jakich będziemy poruszać się na miejscu. Może będą to trudno dostępne góry, wymagająca technicznie rzeka, piaszczyste polne drogi, a może gęsta miejska zabudowa. Każdy z tych terenów wymaga innego podejścia.
Przygotowania do inwentaryzacji szlaku obejmują więc w pierwszej kolejności identyfikację: typu, lokalizacji, długości i przebiegu szlaku. Wstępnie wykonujemy je na podstawie materiałów dostarczonych przez zmawiającego inwentaryzację (stowarzyszenie, samorząd, przedsiębiorcę). W dalszej kolejności przeprowadzamy kwerendę materiałów kartograficznych, dzięki którym gromadzimy dodatkowe informacje dotyczące przebiegu szlaków. Korzystamy z archiwalnych i aktualnych map papierowych oraz internetowych serwisów mapowych.
Szacunkowy czas i koszt wykonania inwentaryzacji
Znając długość tras i ich typ, możemy wybrać najbardziej efektywny sposób wykonania inwentaryzacji, a także określić ilość i liczebność ekip niezbędnych do realizacji zadania oraz rodzaj wyposażenia. Możemy też zaplanować ile czasu potrzebujemy na wykonanie inwentaryzacji w terenie, a później na jej opracowanie merytoryczne i graficzne.
Dzięki tym założeniom możemy oszacować koszty wykonania inwentaryzacji.
Narzędzia do inwentaryzacji szlaków
Do inwentaryzacji terenowej, jak do każdego spisu z natury, konieczne jest przygotowanie odpowiednich narzędzi. Jednym z najważniejszych jest w tym przypadku formularz inwentaryzacyjny ze skodyfikowanym, możliwie kompletnym katalogiem obiektów, które należy uwzględnić w czasie inwentaryzacji.
Niezbędne jest również przygotowanie skalibrowanych urządzeń GPS, dzięki którym zbieramy na bieżąco dane lokalizacyjne.
Jeszcze tylko szkolenie ekip i można ruszać w teren.
Inwentaryzacja szlaków turystycznych w terenie
Inwentaryzacja w terenie to czasami prawdziwa przygoda! Kajakiem, pontonem, rowerem, pieszo, czasem samochodem. W zależności od terenu i możliwości. Zimą i latem.
Najlepsze efekty przynosi inwentaryzacja w okresie wegetacyjnym. Po pierwsze oceniamy trasę w okresie, w którym pojawia się na niej większość użytkowników (oczywiście nie dotyczy to w naszym klimacie tras narciarskich). Dzięki temu łatwo zidentyfikujemy problemy, które napotkają na swojej drodze. Np. miejsca, w których roślinność zasłania oznakowanie; rozlewiska i głębokie paski, które zmuszają do korzystania z dróg alternatywnych.
Inwentaryzacja realizowana zimą, w przypadku występowania grubej pokrywy śnieżnej, może doprowadzić do tego, że nie odnajdziemy niektórych elementów infrastruktury szlaku.
Opracowanie dokumentacji
Ostatnim etapem inwentaryzacji szlaku jest opracowanie dokumentacji. Powstaje ona na podstawie materiałów zgromadzonych w terenie. Systematyzujemy dane zebrane na kartach inwentaryzacyjnych, odbiornikach GPS, na geotagowanych zdjęciach. Ujednolicenie i usystematyzowanie informacji – w zależności od długości i skomplikowania szlaku – może zająć od kilku do kilkudziesięciu dni.
Jakie informacje pozyskujemy w czasie inwentaryzacji szlaków?
Inwentaryzacja szlaków turystycznych – jakie informacje pozyskujemy:
- rodzaj szlaku
- przebieg szlaku
- długość odcinków
- szerokość trasy
- rodzaj nawierzchni
- elementy oznakowania
- typ
- ilość
- szczegółowe rozmieszczenie
- stan (kompletność, czytelność, przy znakach drogowych – legalizacja)
- elementy małej architektury
- typ
- ilość
- szczegółowe rozmieszczenie
- stan (kompletność, jakość, czytelność)
Dokumentacja – protokół po inwentaryzacji
Inwentaryzacji szlaków turystycznych kończy się przekazaniem dokumentacji zwierającej:
- wykaz urządzeń znajdujących się na szlaku wraz z podaniem szczegółowego położenia i stanu
- opis nawierzchni trasy na poszczególnych odcinkach
- wykaz zmian koniecznych i proponowanych do wprowadzenia (np. związanych z dostosowaniem do aktualnych przepisów).
Protokół końcowy może zostać przygotowany w formie dokumentacji papierowej obejmującej także wydruki szczegółowych mapy lub w formie elektronicznej z interaktywnymi mapami.
Inwentaryzacja szlaków turystycznych – po co to robić?
Wykonanie inwentaryzacji szlaku to określony koszt. Czy warto go ponosić? Inwentaryzacja prowadzona regularnie, w usystematyzowany sposób, dostarcza informacji o stanie szlaku. Dzięki niej organizator trasy może reagować na zgłaszane braki, uszkodzenia, czy konieczność zmiany przebiegu szlaku.
Widoczne, czytelne oznakowanie i infrastruktura towarzysząca spełniająca określone normy bezpieczeństwa i estetyki to gwarancja bezpieczeństwa ludzi korzystających ze szlaku. A każdy organizator szlaku powinien pamiętać, że na nim spoczywa odpowiedzialność za wypadki zaistniałe na wyznakowanej trasie.
Inwentaryzacja usprawnia planowanie:
- prac związanych z konserwacją i odnowieniem szlaku
- kosztów utrzymania szlaku
- możliwości rozwoju szlaku
Inwentaryzacja szlaków turystycznych – jak często wykonywać?
Pierwszym momentem, w którym należy wykonać inwentaryzację szlaków turystycznych jest zakończenie prac przez wykonawcę. W dostarczonej wówczas dokumentacji znajdują się informacje o zainstalowanych urządzeniach i przeprowadzonych pracach. W czasie odbioru tych prac, warto sprawdzić wszystkie elementy, wykonując objazd całego oddawanego do użytku szlaku.
Kolejne przeglądy i pełne inwentaryzacje powinny obywać się przynajmniej raz w roku, przed sezonem turystycznym. Dzięki nim trasa będzie bezpieczna dla korzystających.
Więcej o odnowieniu szlaku turystycznego
Literatura:
- Ciszewska A., 2013, Inwentaryzacja liniowych elementów infrastruktury turystycznej na potrzeby rozwoju funkcji rekreacyjnej w lasach na przykładzie Nadleśnictwa Celestynów
- Pelc-Mieczkowska Renata, 2015, Koncepcja pozyskania danych na potrzeby multimedialnego przewodnika po szlakach turystycznych, Roczniki Geomatyki, t. XIII, z. 1(67), s. 47-56
- Tomasik K., Tomczyk A., Kikulski J., 2017, Stan techniczny obiektów małej architektury na pieszych szlakach turystycznych w Kampinoskim Parku Narodowym
